ปาฬิ กับ สัททอักษรสากล (IPA)

ตีพิมพ์ในวารสารราชบัณฑิต พ.ศ. 2555

ปาฬิ​ ​(​Pāḷi​)​ ​ภาษาพระธัมม์ หรือเสียงพระธัมม์ เป็น​ระบบ​เสียง​ที่​ไม่มี​อักษร​หรือ​ระบบ​การ​เขียน​เป็น​ของ​ตนเอง​ ​ดัง​นั้น​​การ​นำ​อักษร​โรมัน​ ​(​Roman​ alphabet​)​ ​ซึ่ง​เป็น​อักษร​เก่า​แก่​ของ​มนุษย์​และ​เป็น​ที่​รู้จัก​แพร่​หลาย​เป็น​สากล​​ใน​ปัจจุบัน​มา​ใช้​เขียน​เป็น​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​อักษร​โรมัน​ ​(​Pāḷi​ ​Tipiṭaka​ ​in​ ​Roman​ ​script​)​ ​ย่อม​มี​ศักยภาพ​สามารถ​เผยแผ่​คำ​สอน​ของ​พระ​สัมมา​สัม​พุทธ​เจ้า​ได้​อย่าง​รวดเร็ว​และ​ทำให้​เกิด​การ​ศึกษา​ค้นคว้า​อย่าง​กว้าง​ขวาง​ใน​นานา​ประเทศ​ทั่ว​โลก​ ​ดังจะ​เห็น​ได้​จาก​การ​พิมพ์​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​เป็น​ครั้ง​แรก​ของ​โลก​​ใน​สมัย​รัชกาล​ที่​ ​5​ ​ได้แก่ ​พระ​ไตรปิฎกจุลจอม​เก​ล้า​บรม​ธัม​มิ​กม​หา​ราช​ ​ร.ศ.​ 112​ ​(​พ​.​ศ​.​ 2436​)​ ​อักษร​สยาม​ ​พระบาท​สมเด็จ​พระ​จุลจอมเกล้า​เจ้า​อยู่​หัว​ก็ได้​โปรด​ให้​จัด​พิมพ์​ตาราง​อักษร​โรมัน​แทน​เสียง​ปาฬิ​เทียบ​กับ​อักษร​สยาม​ไว้​ด้วย​ ​(​Siam​-​script​ ​to​ ​Roman​-​script​ ​Transliteration​ ​Table​)​ ​ซึ่ง​ช่วย​ให้​นัก​วิชาการ​ใน​นานา​ประเทศ​สามารถ​อ่าน​ออก​เสียง​ปาฬิ​ใน​พระ​ไตรปิฎก​ชุด​นี้​ได้​ ​แม้​จะ​อ่าน​จาก​พระ​ไตรปิฎก​อักษร​สยาม​ก็ตาม​ ​

​การ​จัด​พิมพ์​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​ฉบับ​สากล​ชุด​สมบูรณ์​ใน​ปัจจุบัน​ ​ซึ่ง​ได้​ดำเนิน​ตาม​รอย​ใน​สมัย​รัชกาล​ที่​ ​5​ ​สู่​ความ​เป็น​สากล​ยิ่ง​ขึ้น​ ​คือ​มี​การ​ใช้​อักษร​โรมัน​แทน​เสียง​ปาฬิ​ใน​พระ​ไตรปิฎก​ทั้งหมด​ ​และ​ที่​สำคัญ​ยัง​ได้​เพิ่ม​เติม​ให้​เป็น​มาตรฐาน​ใน​ระบบ​เสียง​สากล​ ​คือ​ ​ได้​เลือก​ใช้​สัท​ทอักษ​รสา​กล​ ​(​International​ ​Phonetic​ ​Alphabet​,​ ​IPA​)​ ​ถอด​เสียง​ปาฬิ​ ​เป็น​สัท​ทอักษรสากล​ปาฬิ​ ​(​IPA​ ​Pāḷi ​Transcription)​ ​กำกับ​การ​ออก​เสียง​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​ให้​ถูก​ต้อง​ด้วย​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​

ศ.กิตติคุณ ดร.วิจินตน์ ภาณุพงศ์

บทความ​ ​เรื่อง​ ​ปาฬิ​กับ​สัท​ทอักษ​รสา​กล​ ​​คู่มือการออกเสียงสัชฌายะ​ ​ซึ่ง​พิมพ์​ประกอบ​การ​ศึกษา​พระ​ไตรปิฎก​สากล​อักษร​โรมัน​ ​ชุด​สมบูรณ์​ ​40​ ​เล่ม​ ​ใน​โครงการ​สมทบ​ทุน​เผยแผ่​พระ​ไตรปิฎก​สากล​ใน​สมเด็จ​กรม​หลวง​นราธิวาส​ราช​นครินทร์​ ​เพื่อ​ส่ง​เสริม​ให้​ผู้​ศึกษา​พระ​ไตรปิฎก​ทั้ง​ใน​ประเทศ​และ​ต่าง​ประเทศ​สามารถสัชฌายะพระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​ ​อัน​เป็นการ​อนุรักษ์​คุณค่า​ของ​การ​ออก​เสียง​พระพุทธ​พจน์​ให้​ถูก​ต้อง​ยิ่ง​ขึ้น​ ​เพราะ​นอกจาก​อักษร​โรมัน​จะ​เป็น​สื่อ​สากล​ที่​ทรง​คุณ​ประโยชน์​นานัปการ​ใน​โลก​ปัจจุบัน​แล้ว​ ​กา​รนำสัท​ทอักษ​รสา​กล​มาร​อง​รับ​การ​อ่าน​ออก​เสียง​พระพุทธ​พจน์​ใน​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​ทำให้​มหาชน​ทั่ว​โลก​สามารถ​ออก​เสียง​พระพุทธ​พจน์​ปาฬิ​ได้​ถูก​ต้อง​ด้วย​ ​และ​ย่อม​เป็น​ปัจจัย​ให้​สืบทอด​พระ​ไตรปิฎก​ใน​ฐานะ​คลัง​อารยธรรม​ทาง​ปัญญา​สูงสุด​ของ​มนุษยชาติ​ให้​ยั่งยืน​และ​แพร่​หลาย​ต่อ​ไป​ใน​อนาคต​

ปาฬิ กับ สัททอักษรสากล (IPA)

พระ​วินัย​ที่​เป็น​ส่วน​รักษา​ปาฬิ​ให้​คง​ความ​บริสุทธิ์​ถูก​ต้อง​จนถึง​ทุก​วัน​นี้​ด้วย​ ​อาทิ​ ​ใน​พระ​วินัย​ปิฎก​ได้​ระบุ​ชัดเจน​ว่า​ ​พระพุทธ​องค์​โปรด​ให้​เล่า​เรียน​พระพุทธ​พจน์​ด้วย​ภาษา​เดิม​ ​ได้แก่​ภาษา​ท้อง​ถิ่น​ของ​ชาว​เมือง​มคธ​ใน​สมัย​นั้น​ ​ซึ่ง​เป็นต้น​กำเนิด​ของ​ปาฬิ​ ​และ​เมื่อ​มี​ผู้​ทูล​ขอ​ให้​เปลี่ยน​เป็น​ภาษา​ของ​ชนชั้น​สูง​ของ​พราหมณ์​ ​คือ​ ​ภาษา​สันสกฤต​ ​ก็ได้​ทรง​ห้าม​ไว้​และ​มี​บัญญัติ​เป็น​พระ​วินัย​มิ​ให้​พระ​สงฆ์​เปลี่ยน​พระพุทธ​พจน์​เป็น​ภาษา​สันสกฤต​หรือ​ภาษา​อื่นๆ​ ​ดัง​มี​พระพุทธ​พจน์ว่า​ ​:​

285. ₁₁₉₂ สมัย​นั้น​ ​ภิกขุ​สอง​รูป​เป็น​พี่​น้อง​กัน ​ชื่อ​ยเมฬะและเก​กุฏะ เป็น​ชาติ​พราหมณ์​ ​พูดจา​อ่อน​หวาน​ ​เสียง​ไพเราะ​ ​เธอ​สอง​รูป​นั้น​เข้าไป​เฝ้า​พระ​ผู้​มี​พระ​ภาค​ ​ถวาย​บังคม​และนั่ง​ ​ณ​ ​ที่​ควร​ส่วน​ข้าง​หนึ่ง​ ​แล้วก​ราบ​ทูล​ว่า  “พระพุุทธ​เจ้าข้า​ ​บัดนี้​ ​ภิกขุ​ทั้ง​หลาย​ต่าง​ชื่อ​ ​ต่าง​โคตร​ ​ต่าง​ชาติ​ต่าง​สกุล​กัน​ ​เข้า​มา​บวช​ ​พวก​เธอ​จะ​ทำ​พระพุทธ​วจนะ​ให้​ผิด​เพี้ยน​จาก​ภาษา​เดิม​ ​มิ​ฉะนั้น​ ข้า​​พระพุทธเจ้า​ทั้ง​หลาย​จะ​ขอ​ยก​พระพุทธ​วจนะ​ขึ้น​โดย​ภาษา​สันสกฤตî​ พระ​ผู้​มี​พระ​ภาค​พระพุทธเจ้า​ทรง​ติ​เตียน​ว่า​ ​ดูกร​โมฆ​บุ​รุษ​ทั้ง​หลาย ​ไฉน​พวก​เธอ​จึง​ได้​กล่าว​อย่าง​นี้​ว่า​ - “​มิ​ฉะนั้น​ ​ข้า​พระพุทธเจ้า​ทั้ง​หลาย​จะ​ยก​พระพุทธ​วจนะ​ขึ้น​โดย​ภาษา​สันสกฤต ​ดังนี้​เล่า​ ​ดูกร​โมฆ​บุรุษ​ทั้ง​หลาย การก​ระ​ทำ​ของ​พวก​เธอ​นั่น​ ​ไม่​เป็น​ไป​เพื่อ​ความ​เลื่อมใส​ของ​ชุมชน​ที่​ยัง​ไม่​เลื่อมใส​.​.​.​ ทรงติเตียนภิกขุสองรูปนั้น... ​ครั้น​แล้ว​ทรง​ทำ​ธัมมิก​ถา​รับสั่ง​กะ​ภิกขุ​ทั้ง​หลาย​ ว่า​ -  “ดูกร​ภิกขุ​ทั้ง​หลาย​ ​ภิกขุ​ไม่​พึง​ยก​พุทธ​วจนะ​ขึ้น​โดย​ภาษา​สันสกฤต​ ​รูป​ใด​ยก​ขึ้น​ ​ต้อง​อาบัติ​ทุ​กกฏ​ ​เราอนุ​ญาต​ให้​เล่า​เรียน​พุทธ​วจนะ​ตาม​ภาษา​เดิม..
 

แปลเพื่ออธิบายความ อ้างอิงตามเสียงปาฬิ

เขียนเสียงปาฬิ ด้วยอักษรโรมัน
 

ปัจฉิม​บท​​

​ปาฬิ​ ​(​Pāḷi​)​ ​เป็น​ระบบ​เสียง​ที่​ไม่มี​อักษร​หรือ​ระบบ​การ​เขียน​เป็น​ของ​ตนเอง​ ​ดัง​นั้น​​การ​นำ อักษร​โรมัน​ ​(​Roman​ alphabet​)​ ​ซึ่ง​เป็น​อักษร​เก่า​แก่​ของ​มนุษย์​และ​​รู้จัก​แพร่​หลาย​เป็น​สากล​​ใน​ปัจจุบัน​มา​ใช้​เขียน​เป็น​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​อักษร​โรมัน​ ​(​Pāḷi​ ​Tipiṭaka​ ​in​ ​Roman​ ​script​)​ ​ย่อม​มี​ศักยภาพ​สามารถ​เผยแผ่​คำ​สอน​ของ​พระ​สัมมา​สัม​พุทธ​เจ้า​ได้​อย่าง​รวดเร็ว​และ​ทำให้​เกิด​การ​ศึกษา​ค้นคว้า​อย่าง​กว้าง​ขวาง​ใน​นานา​ประเทศ​ทั่ว​โลก​ ​ดังจะ​เห็น​ได้​จาก​การ​พิมพ์​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​เป็น​ครั้ง​แรก​ของ​โลก​​ใน​สมัย​รัชกาล​ที่​ ​5​ ​คือ​ ​พระ​ไตรปิฎกจุลจอม​เก​ล้า​บรม​ธัม​มิ​กม​หา​ราช​ ​ร​.​ศ​.​ 112​ ​(​พ​.​ศ​.​ 2436​)​ ​อักษร​สยาม​ ​พระบาท​สมเด็จ​พระ​จุลจอมเกล้า​เจ้า​อยู่​หัว​ก็ได้​โปรด​ให้​จัด​พิมพ์​ตาราง​อักษร​โรมัน​แทน​เสียง​ปาฬิ​เทียบ​กับ​อักษร​สยาม​ไว้​ด้วย​ ​(​Siam​-​script​ ​to​ ​Roman​-​script​ ​Transliteration​ ​Table​)​ ​(​ภาพที่ 17)​ ​ซึ่ง​ช่วย​ให้​นัก​วิชาการ​ใน​นานา​ประเทศ​สามารถ​อ่าน​ออก​เสียง​ปาฬิ​ใน​พระ​ไตรปิฎก​ชุด​นี้​ได้​ ​แม้​จะ​อ่าน​จาก​พระ​ไตรปิฎก​อักษร​สยาม​ก็ตาม​ ​

​​ดัง​นั้น​ใน​การ​จัด​พิมพ์​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​ฉบับ​สากล​ชุด​สมบูรณ์​ใน​ปัจจุบัน​ ​ซึ่ง​ได้​ดำเนิน​ตาม​รอย​ใน​สมัย​รัชกาล​ที่​ ​5​ ​สู่​ความ​เป็น​สากล​ยิ่ง​ขึ้น​ ​คือ​มี​การ​ใช้​อักษร​โรมัน​แทน​เสียง​ปาฬิ​ใน​พระ​ไตรปิฎก​ทั้งหมด​ ​และ​ที่​สำคัญ​ยัง​ได้​เพิ่ม​เติม​ให้​เป็น​มาตรฐาน​ใน​ระบบ​เสียง​สากล​ ​คือ​ ​ได้​เลือก​ใช้​สัท​ทอักษ​รสา​กล​ ​(​International​ ​Phonetic​ ​Alphabet​,​ ​IPA​)​ ถอด​เสียง​ปาฬิ​ ​เป็น​สัท​ทอักษร​ปาฬิ​ ​(​IPA​ ​Pāḷi ​transcription​)​ ​กำกับ​การ​ออก​เสียง​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​ให้​ถูก​ต้อง​ด้วย​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​

​​การ​ปรับปรุง​ใน​การ​จัด​พิมพ์​อักษร​โรมัน​ครั้ง​นี้​ย่อม​ส่ง​เสริม​ให้​ผู้​ศึกษา​พระ​ไตรปิฎก​ได้​เห็น​ความสำคัญ​และ​คุณค่า​ของ​การ​ออก​เสียง​พระพุทธ​พจน์​ให้​ถูก​ต้อง​ยิ่ง​ขึ้น​ ​เพราะ​นอกจาก​อักษร​โรมัน​จะ​เป็น​สื่อ​สากล​ที่​ทรง​คุณ​ประโยชน์​นานัปการ​ใน​โลก​ปัจจุบัน​แล้ว​ กา​รนำสัท​ทอักษ​รสา​กล​มาร​อง​รับ​การ​อ่าน​ออก​เสียง​พระพุทธ​พจน์​ใน​พระ​ไตร​ปิฎก​ปาฬิ​ทำให้​มหาชน​ทั่ว​โลก​สามารถ​ออก​เสียง​พระพุทธ​พจน์ปาฬิ​ได้​ถูก​ต้อง​ด้วย​ ​และ​ย่อม​เป็น​ปัจจัย​ให้​สืบทอด​พระ​ไตรปิฎก​ใน​ฐานะ​คลัง​อารยธรรม​ทาง​ปัญญา​สูงสุด​ของ​มนุษยชาติ​ให้​ยั่งยืน​และ​แพร่​หลาย​ต่อ​ไป​ใน​อนาคต​

​​แม้​ปาฬิ​จะ​ไม่มี​อักษร​เป็น​ของ​ตนเอง​ ​แต่​เสียง​ปาฬิ​ก็​สามารถ​สืบทอด​ได้​ด้วย​อักษร​ของ​นานาประเทศ​ที่​บันทึก​และ​สืบทอด​พระพุทธ​พจน์​เป็น​ระยะ​เวลา​ยาวนาน​มาจน​ถึง​ปัจจุบัน​แล้ว​ ​บัดนี้​เมื่อ​สามารถ​ริเริ่ม​กำ​หนด​ชุด​สัท​ทอักษ​รสา​กล​ ซึ่ง​เป็น​สัญลักษณ์​เสียง​กลาง​ที่​ใช้ได้​กับ​ทุก​ภาษา​สำหรับ​ถอด​เสียง​ปาฬิ​ใน​พระ​ไตรปิฎก​สากล​ฉบับ​อักษร​โรมัน​ ​และ​​นำ​มา​จัด​พิมพ์​กำกับ​อักษรแสดงการ​ออก​เสียง​พระไตร​ปิฎก​ปาฬิ​ ​ย่อม​ทำให้​พระพุทธ​พจน์​ปาฬิ​เป็น​เสียง​กลาง​หรือ​เสียง​สากล​ของ​นานาชาติ​อย่าง​สมบูรณ์​ ​​

​ปัจจุบัน​มิ​อาจ​ล่วง​รู้​ถึง​ศักยภาพ​และ​พัฒนาการ​ใน​อนาคต​ของ​สัท​ทอักษร​ที่​ถอด​เสียง​ปาฬิ​ใน​พระ​ไตรปิฎก​ได้​ ​แต่​ความ​เป็น​สา​กล​ของ​สัท​ทอักษร​ปาฬิ​​ย่อม​เป็น​ไป​ตาม​พุทธ​ประสงค์​ของ​พระบรมศาสดา​ใน​การ​เผย​แผ่​พระ​สัทธัมม์​แก่​ชาว​โลก​ทุก​เชื้อ​ชาติ​ตลอด​กาล​ ​เพ​ราะ​พระ​สัทธัมม์​ใน​พระ​ไตรปิฎก​ ย่อม​ข้ามพ้น​พรมแดน​แห่ง​ประเทศ​​ ​ชนชั้น​วรรณะ​ ​และ​ภาษา​ของ​เชื้อ​ชาติ​ใน​ถิ่นฐาน​ต่างๆ​ ​ทั้ง​ปวง