พยัญชะนะกุสะละ

พยัญชะนะกุสะละ  (Byañjanakusala)

พยัญชะนะกุสะละ รูปศัพท์ที่ประกอบวิภัติในพระไตรปิฎก

หลักพยัญชะนะกุสะละ มี 10 ข้อ เช่น การออกเสียงไม่พ่นลม (บ บุด.. / bud.. ใน budd^ha) และเช่น การออกเสียงพ่นลม (ธ ..ธะ / ..d^ha ใน budd^ha) หรือที่อัฐกถาพระวินัยปิฎก ปริวารวัคค์ เรียกว่า พยัญชนะพุทธิ 10 ซึ่งเป็นหลักสำคัญของการออกเสียงปาฬิ เช่น กัมมวาจา หรือการสวดประกาศแก่สงฆ์ มิให้เป็นกัมมวิบัติ (กัม์มานิวิปัช์ชัน์ติ) มีอ้างอิงในพระไตรปิฎกว่าต้องออกเสียงแม่นตรง การออกเสียงผิดถือเป็นอักขรวิบัติ (วินัย​ปิฎก​ปาฬิ ปริ​วาร​วัค​ค์ ข้อ 455 ฉบับสากล, อัฏฐกถา วินัยปิฎก ปริวารวัคค์ ข้อ 455 และ 485 ฉบับสากล) เช่น เมื่อควรว่าให้เป็นสิถิละเสียงไม่พ่นลม (sit^hila) แต่กลับว่าเป็นธะนิตะ เสียงพ่นลม และเมื่อควรว่าให้เป็นธะนิตะ เสียงพ่นลม (d^hanita) แต่กลับว่าเป็นสิถิละ เสียงไม่พ่นลม ถือเป็นอักขรวิบัติ มีรายละเอียดดังนี้

พยัญชนะกุสะละ by Dhamma Society on Scribd