บทนำพระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักษรสยาม อนุรักษ์ดิจิทัล

โครงการพระไตรปิฎกสากล :

จาก พระไตรปิฎก จปร. อักษรสยาม พ.ศ. 2436
สู่ พระไตรปิฎกสากล อักษรโรมัน พ.ศ. 2554

คำนำการจัดทำต้นฉบับปรับปรุงใหม่ พ.ศ. 2562

รัตนโกสินทรศก 112 (พ.ศ. 2436) เป็นปีที่กรุงสยามประสบวิกฤตการณ์ร้ายแรงด้านความมั่นคงแห่งชาติ แต่เป็นที่อัศจรรย์ว่าพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงประสบความสำเร็จในการจัดพิมพ์พระไตรปิฎกปาฬิอักษรสยาม ชุด 39 เล่ม เป็นครั้งแรก เพื่อเป็นพระธัมมทานเนื่องในงานฉลองการครองสิริราชสมบัติครบ 25 ปี ในปีดังกล่าว โดยได้พระราชทานพระไตรปิฎกชุดนี้แก่พระอารามต่างๆ ประมาณ 500 สำรับ ทั่วพระราชอาณาจักร และต่อมาได้พระราชทานแก่สถาบันต่างๆ อีกไม่น้อยกว่า 260 สถาบันในนานาประเทศทั่วโลก ซึ่งในปัจจุบันถือเป็นการจัดพิมพ์พระไตรปิฎกปาฬิเป็นชุดเป็นครั้งแรก ดังนั้นการพระราชทานพระไตรปิฎกอักษรสยามแก่ชาวโลกจึงเป็นการเผยแผ่พระพุทธพจน์ที่สำคัญในประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาเถรวาท

Syām-Script Digital Preservation with Annotation to the Roman-Script Tipiṭaka

Syām-Script Digital Preservation Edition without Annotation

เพื่อเฉลิมฉลองความสำเร็จทางภูมิปัญญาไทยสากลดังกล่าว ในปี พ.ศ. 2547 ซึ่งเป็นวาระที่ใกล้จะบรรจบครบรอบ 112 ปี แห่งการจัดพิมพ์พระไตรปิฎก ร.ศ. 112 อักษรสยาม กองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ ในพระสังฆราชูปถัมภ์ฯ ร่วมกับกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร จัดปาฐกถาพิเศษหน้าพระที่นั่งสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เรื่อง จุลจอมเกล้าบรมธัมมิกมหาราช ร.ศ. 112 พระไตรปิฎกฉบับพิมพ์ชุดแรกของโลก : 112 ปี เทคโนโลยีธัมมะสู่โลกโดยคนไทย ซึ่งในงานดังกล่าว สมเด็จกรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ได้ทอดพระเนตรพระไตรปิฎกฉบับประวัติศาสตร์ชุดนี้เป็นพิเศษ การเสด็จทรงเป็นประธานงานปาฐกถาพระไตรปิฎกจึงเป็นการประกาศมิติทางภูมิปัญญาไทยสากลที่สำคัญยิ่งในประวัติศาสตร์การสืบทอดพระไตรปิฎกของโลก และเป็นการเกริ่นความสำเร็จของพระไตรปิฎกสากลซึ่งจะจัดพิมพ์ในปีต่อมา อันเป็นฉบับที่กองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ ได้ทำการตรวจทานแก้ไขข้อบกพร่อง และได้จัดพิมพ์ขึ้นในปี พ.ศ. 2548 นับว่าเป็นพระไตรปิฎกอักษรโรมันฉบับแรกที่พิมพ์ขึ้นในประเทศไทย และเป็นฉบับอักษรโรมันชุดสมบูรณ์ของโลก

ในวันที่ 6 มีนาคม พ.ศ. 2548 เนื่องในโอกาสครบรอบ 112 ปี พระไตรปิฎกจุลจอมเกล้าบรมธัมมิกมหาราช ร.ศ. 112 อักษรสยาม สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ในฐานะที่ทรงเป็นกุลเชษฐ์พระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงเป็นประธานกิตติมศักดิ์การพระราชทานและประดิษฐานพระไตรปิฎกสากลในนานาประเทศ ได้เสด็จจาริกอัญเชิญพระไตรปิฎกสากลอักษรโรมัน ชุดปฐมฤกษ์ 40 เล่ม จากกรุงเทพไปกรุงโคลัมโบเพื่อพระราชทานแก่ประธานาธิบดีแห่งสาธารณรัฐสังคมนิยมประชาธิปไตยศรีลังกา ตามรอยการพระราชทานพระไตรปิฎกจุลจอมเกล้าบรมธัมมิกมหาราช อักษรสยาม ในอดีต เหตุการณ์ดังกล่าวทำให้เกิดความสนใจในพระไตรปิฎก ร.ศ. 112 อักษรสยาม มากยิ่งขึ้นทั้งในประเทศและต่างประเทศ เพราะการพิมพ์พระไตรปิฎก ร.ศ. 112 อักษรสยาม เป็นการวางรากฐานของการประชุมสังคายนานานาชาติ พ.ศ. 2500 ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าเป็นต้นฉบับพระไตรปิฎกสากลอักษรโรมันในปัจจุบันด้วย

พระไตรปิฎก จปร. อักษรสยาม เป็นพระไตรปิฎกปาฬิฉบับพิมพ์ชุดแรกของโลก และเป็นผลงานทางภูมิปัญญาระดับสูงของชาติไทย เพราะเป็นผลจากการบูรณาการคลังความรู้ต่างๆ ที่เป็นเลิศ เพื่อสืบทอดพระไตรปิฎกปาฬิ การดำเนินการตรวจทานและจัดพิมพ์ฉบับอักษรสยามชุดนี้ ซึ่งใช้เวลาประมาณ 6 ปี อันเป็นการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญในด้านเทคโนโลยีและวิธีการสืบทอดพระพุทธพจน์ในประวัติศาสตร์พุทธศาสนาของโลก 5 ประการ

การเปลี่ยนแปลงทางนวัตกรรมที่สำคัญในการสืบทอดเสียงปาฬิ 5 ประการ มีดังนี้

1. การเปลี่ยนแปลงสื่อที่บันทึกพระไตรปิฎกปาฬิ จาก ใบลาน เป็น กระดาษ (การเปลี่ยนแปลงในรอบ 2,000 ปี หลังบันทึกพระไตรปิฎกเป็นลายลักษณ์อักษรในพุทธศตวรรษที่ 4)

2. การเปลี่ยนแปลงอักษรที่ใช้บันทึก จาก อักษรขอมโบราณ เป็นการเรียงพิมพ์ด้วย อักษรสยามที่ทันสมัย (การเปลี่ยนแปลงในรอบ 1,000 ปี ของอารยธรรมอักษรขอมในสุวรรณภูมิ)

3. การเปลี่ยนแปลงวิธีการบันทึก จาก การใช้มือเขียน / จารลงใบลาน เป็นการ ตีพิมพ์ด้วยเครื่องจักร (การเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีการพิมพ์ที่ทันสมัยแห่งยุค)

4. การเปลี่ยนแปลงระบบเอกสารสารสนเทศ จากพระไตรปิฎกใบลานเป็นแผ่นๆ หรือ ระบบเอกสารเดี่ยว (document) เป็นการสร้าง ระบบเอกสารรวมศูนย์ (document centric) ของหนังสือพระไตรปิฎก เช่น ระบบเลขหน้า และสารบัญ (แนวคิดที่ล้ำยุคสารสนเทศในสมัยนั้น)

5. การเปลี่ยนระบบการเก็บรักษาและเผยแผ่ จากการเก็บรักษาเฉพาะในสถาบันพระพุทธศาสนาในประเทศ หรือ จาก ระบบหอไตร เป็น ระบบบรรณารักษศาสตร์พระไตรปิฎกนานาชาติ คือการเก็บรักษาพระไตรปิฎกในหอสมุดของสถาบันภูมิปัญญาชั้นนำต่างๆ ในนานาประเทศทั่วโลก (การสร้างระบบเครือข่ายภูมิปัญญาสากลระดับนานาชาติ)

กองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ ในพระสังฆราชูปถัมภ์ฯ ได้ทำการอนุรักษ์ต้นฉบับพระไตรปิฎก ร.ศ. 112 (2436) อักษรสยาม โดยบันทึกภาพพระไตรปิฎกอักษรสยามทุกหน้าและจัดทำเป็นสื่อดิจิทัลด้วยเทคโนโลยีทางภาพเก็บเป็นจดหมายเหตุอิเล็กทรอนิกส์ ระหว่างปี พ.ศ. 2546-2547 ต่อมาได้เผยแผ่เป็นข้อมูลเบื้องต้นในระบบอินเทอร์เน็ต www.tipitkahall.info ในปี พ.ศ. 2548 ดังนั้นเพื่อให้เกิดประโยชน์แพร่หลายยิ่งขึ้น กองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ จึงได้จัดทำโครงการต่อเนื่องขึ้น โดยในปี พ.ศ. 2550 ได้จัดพิมพ์ ฉบับอนุรักษ์ดิจิทัล ชุด 40 เล่ม ขึ้นเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2551 ซึ่งนอกจากได้พิมพ์ภาพถ่ายจดหมายเหตุดิจิทัลพระไตรปิฎกอักษรสยามรวมทั้งสิ้น 16,248 หน้าแล้ว ยังได้มีการนำข้อมูลพระไตรปิฎกสากลอักษรโรมัน (World Tipiṭaka Data Centric) มาจัดพิมพ์อ้างอิงประกอบ เพื่อเป็นประโยชน์ในการค้นคว้่าระดับนานาชาติ รวม 7 รายการ คือ

1. การปริวรรตและถ่ายถอดอักษร : อักษรสยาม อักษรโรมัน และสัททอักษรสากลปาฬิ

(Pāḷi Tipiṭaka Siam-Script to Roman-Script Transliteration & Roman-Script to International Phonetic Alphabet for Pāḷi Transcription) แสดงการปริวรรตปาฬิ เป็นอักษรสยาม และอักษรโรมัน พร้อมการถ่ายถอดเสียงเป็นสัททอักษรสากลปาฬิ มี สระ 8 เสียง และพยัญชนะ 33 เสียง รวม 41 เสียง โดยจัดพิมพ์ทุกหน้ารวม 16,284 ซึ่งพิมพ์เป็นแถวคู่กันระหว่างหน้าซ้ายและขวา

2. ข้อมูลโครงสร้างพระไตรปิฎกและช่ื่อตอน (The World Tipiṭaka Structures and Titles in Roman Script) แสดงภาพรวมที่มาของข้อมูลฉบับอักษรสยามเปรียบเทียบกับโครงสร้างฉบับสากลอักษรโรมัน โดยจัดพิมพ์ใต้ภาพถ่ายพระไตรปิฎกอักษรสยามในด้านซ้ายทุกหน้า รวม 16,248 หน้า

3. ระบบรหัสอ้างอิงพระไตรปิฎกอิเล็กทรอนิกส์ (e-Tipiṭaka Quotation Number for Tipiṭaka Studies Reference) แสดงระบบการสืบค้นข้อมูลจากพระไตรปิฎกอักษรสยามสู่ฉบับสากลอักษรโรมันในเครือข่ายอินเทอร์เน็ตจาก www.tipitakaquotation.net โดยอ้างอิงข้อมูลในพระไตรปิฎกสากล รวม 118,280 ย่อหน้า ซึ่งสามารถนำไปจัดพิมพ์เผยแผ่ในสื่อผสมต่างๆ ได้

4. ตัวอย่างข้อมูลปาฬิภาสา 2 ฉบับ พิมพ์เทียบหน้าระหว่างอักษรสยามกับอักษรโรมัน (Example of Pāḷi Tipiṭaka Parallel Corpus in Siam-Script and Roman-Script) แสดงการพิมพ์เสียงปาฬิ โดยเปรียบเทียบระหว่างพระไตรปิฎกอักษรสยามกับอักษรโรมัน ทุกหน้า รวม 16,248 หน้า โดยพิมพ์ตัวอย่างข้อมูลไว้ใต้ภาพถ่ายในด้านขวาของภาพถ่ายพระไตรปิฎกอักษรสยาม

5. ภาพถ่ายดิจิทัลพระไตรปิฎกอักษรสยาม ฉบับอนุรักษดิจิทัล (Chulachomklao of Siam Pāḷi Tipiṭaka 1893 : A Digital Preservation Edition 2009) แสดงความสามารถ ในการสืบค้นจดหมายเหตุภาพดิจิทัล พระไตรปิฎกจุลจอมเกล้าบรมธัมมิกมหาราช อักษรสยาม ฉบับอนุรักษ์ ด้วยเทคโนโลยีทางภาพแต่ละหน้า จำนวน 16,248 หน้า ซึ่งจัดเก็บในเครือข่ายอินเทอร์เน็ต tipitakahall.info

6. ข้อมูลคำต่างท้ายอรรถ อักษรโรมัน (Variant Readings at Endnotes) แสดงรายละเอียด คำศัพท์และรูปคำที่พิมพ์ต่างกัน (Variant Readings) ระหว่างพระไตรปิฎกอักษรสยามกับอักษรโรมันทั้งหมด จำนวน 7,414 รายการ ซึ่งเดิมได้จัดพิมพ์เป็นส่วนหนึ่งในเชิงอรรถพระไตรปิฎกสากล ฉบับสังคายนานานาชาติ พ.ศ. 2500 ซึ่งในฉบับอนุรักษ์ดิจิทัล ชุด 40 เล่ม ได้จัดพิมพ์ใว้ในตอนท้ายของหนังสือ

7. ดัชนีศัพท์ปาฬิ อักษรโรมัน (Index of Pāḷi Words in Roman Script) แสดงจำนวนคำศัพท์ปาฬิอักษรโรมันในพระไตรปิฎกสากล และชี้ตำแหน่งของศัพท์เหล่านั้นในพระไตรปิฎกอักษรสยาม รวม 109,629 คำ เพื่อสะดวกในการค้นหาศัพท์เทียบกับอักษรสยาม โดยจัดพิมพ์ไว้ในตอนท้ายของหนังสือ

ตัวอย่างการพิมพ์ฉบับอนุรักษ์ครั้งนี้ นอกจากเป็นการเปิดมิติใหม่ของสื่อผสมอิเล็กทรอนิกส์สำหรับการจัดพิมพ์ที่ทันสมัยแล้ว ยังได้บูรณาการวิธีนำเสนอข้อมูลของพระไตรปิฎกอักษรสยามและอักษรโรมันทั้งสองฉบับไว้ด้วย ซึ่งจะเป็นประโยชน์โดยตรงในวงการวิชาการ โดยเฉพาะในสถาบันนานาชาติจำนวนไม่น้อยกว่า 260 สถาบัน ใน 30 ประเทศทั่วโลกที่ได้รับพระราชทานพระไตรปิฎก อักษรสยามเมื่อศตวรรษที่แล้ว ซึ่งเป็นสถาบันที่จะได้รับการพิจารณาเป็นลำดับแรกในการจัดพระราชทานพระไตรปิฎกสากลอักษรโรมัน ไปประดิษฐานเพื่อศึกษาค้นคว้าต่อไป

อนึ่ง การเตรียมงานจัดพิมพ์ครั้งนี้ทำให้ผู้ดำเนินงานหลายฝ่ายได้มีโอกาสศึกษาข้อมูลอักษรสยามมากขึ้น ที่สำคัญคือทำให้คณะผู้เชี่ยวชาญด้านวิศวกรรมศาสตร์คอมพิวเตอร์ที่จัดทำฐานข้อมูลเกิดความเข้าใจที่ชัดเจนในระบบการบันทึกเสียงปาฬิด้วยอักษรสยาม และในที่สุดก็ได้ข้อสรุปสำคัญยิ่ง คือ การจัดพิมพ์ปาฬิด้วยอักษรสยามสามารถบันทึกเสียงปาฬิในพระไตรปิฎกได้ครบถ้วนและด้วยวิธีการเรียงพิมพ์อักษรสยามของชาติไทยอันชาญฉลาด เช่น สามารถใช้เครื่องหมายยามักการ ( ๎ ) แสดงเสียงกล้ำ ร่วมกับ ไม้อะ ( ั ) แสดงเสียง สระ-อะ และไม้วัญฌการ ( ์ ) แสดง เสียงสะกด เช่น จิต์ตัก ๎เลเสหิ เพื่อแสดงการพิมพ์พยัญชนะเสียงกล้ำแยกออกจากเสียงสะกดอย่างชัดเจน ด้วยเหตุนี้ จึงต้องนำหลักการพิมพ์อักขรวิธี ที่เรียกว่า อักขรวิธี ไม้อะอักษรสยามปาฬิ ไปพิจารณาปรับปรุงการถ่ายถอดเสียงเป็น สัททอักษรสากลปาฬิ (International Phonetic Alphabet Pāḷi, IPA Pāḷi) ในพระไตรปิฎกสากลให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้นด้วย ดังข้อเสนอหนึ่งในบทความนี้ในกรณีที่พยัญชนะเสียงกล้ำ [‿] เพื่อแสดงเสียงพยัญชนะ 2 ตัวออกเสียงกล้ำกันโดยไม่มีสระคั่น

เพื่ออธิบายลักษณะพิเศษของเสียงปาฬิในมิติของภาษาพระธัมม์ โดยเฉพาะการออกเสียงปาฬิอักษรโรมัน ที่ยังมิได้มีการนำเสนอในทางสัททศาสตร์โดยประยุกต์และบูรณาการในด้านพระไตรปิฎกศึกษาอย่างจริงจัง กองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ ในพระสังฆราชูปถัมภ์ฯ ได้เชิญศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร. วิจินตน์ ภาณุพงศ์ เป็นผู้เขียนคู่มือระบบการออกเสียงปาฬิในพระไตรปิฎกสากลฉบับอักษรโรมัน เรื่อง ปาฬิกับสัททอักษรสากล ซึ่งเป็นตัวอย่างของความพยายามในการศึกษาพระไตรปิฎกระดับนานาชาติที่บูรณาการกับความรู้สหสาขาวิชาปัจจุบัน และเป็นแนวทางหนึ่งของพระไตรปิฎกศึกษาในยุคใหม่ คือ พระไตรปิฎกศึกษาระดับนานาชาติ ซึ่งสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงปรารถนาให้เกิดขึ้น โดยในปี พ.ศ. 2547 ได้ทรงมีพระดำรัสกับกองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ ให้โครงการพระไตรปิฎกสากลหาทางเผยแผ่ความรู้เรื่องพระไตรปิฎกแก่ประชาชนทั่วไปด้วย

บทความปาฬิกับสัททอักษรสากล จึงเป็นการค้นคว้าและเรียบเรียงเพื่อสนองพระราชประสงค์ดังกล่าวและเป็นการพิมพ์ถวายเป็นพระราชกุศลแด่สมเด็จกรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ องค์อุปถัมภ์พระไตรปิฎกสากล ผู้ทรงพระปัญญาญาณ โดยได้จัดพิมพ์คู่มือนี้เป็นพิเศษในตอนท้ายของพระไตรปิฎกฉบับอนุรักษ์ชุดนี้ทุกเล่ม ในนามโครงการพระไตรปิฎกสากล ขอขอบพระคุณศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร. วิจินตน์ ภาณุพงศ์ ผู้เขียนคู่มือ ณ ที่นี้อีกครั้งหนึ่ง ปัจจุบันกองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ ได้ก่อตั้งมูลนิธิพระไตรปิฎกสากล เป็นองค์กรที่ทำหน้าที่เผยแผ่ผลงานด้านพระไตรปิฎกศึกษา

ขอขอบพระคุณผู้ทรงคุณวุฒิในด้านต่างๆ ที่ได้ให้คำแนะนำและให้ความอนุเคราะห์ ในการจัดทำต้นฉบับหนังสือชุดนี้ โดยเฉพาะท่านที่เป็นผู้แทนสถาบันต่างๆ ดังมีรายนามต่อไปนี้

ขอขอบพระคุณรองศาสตราจารย์ ดร. ธัชชัย สุมิตร อธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยที่เป็นผู้ก่อตั้งหอพระไตรปิฎกนานาชาติขึ้น ณ อาคารมหาจุฬาลงกรณ์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2543 โดยสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกได้เสด็จมาทรงเป็นประธานในพิธีเพื่อประทานคลังพระไตรปิฎกนานาชาติ ซึ่งกองทุน สนทนาธัมม์นำสุขฯ ในพระสังฆราชูปถัมภ์ฯ ได้ อนุรักษ์ขึ้นสำหรับประดิษฐานเป็นแห่งแรกในประเทศ ณ หอพระไตรปิฎกนานาชาติ ซึ่งปัจจุบัน เป็นสถานที่ที่อนุรักษ์พระไตรปิฎกปาฬิ จุลจอมเกล้าบรมธัมมิกมหาราช อักษรสยาม พ.ศ. 2436 ซึ่งเป็นชุดสมบูรณ์ที่ได้ขอยืมมาจากวัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามวรมหาวิหาร พระอารามหลวงประจำรัชกาลที่ 5 และเป็นต้นฉบับในการถ่ายภาพดิจิทัลสำหรับการจัดพิมพ์ชุดนี้

ขอขอบพระคุณอาจารย์สิริ เพ็ชรไชย ป.ธ. 9 ประธานกองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ ในพระสังฆราชูปถัมภ์ฯ ที่ได้กรุณาให้ข้อมูลการออกเสียงอักขรวิธีอักษรสยาม ท่านผู้หญิงวรุณยุพา สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ที่ปรึกษาด้านประวัติศาสตร์ของโครงการฯ ที่กรุณาตรวจสอบหลักการดำเนินงานต่างๆ; ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร. ปัญญา บริสุทธิ์ นายกราชบัณฑิตยสถาน ที่กรุณาสนับสนุนให้ราชบัณฑิตและผู้เชี่ยวชาญจากราชบัณฑิตยสถานมาร่วมให้คำปรึิกษาต่างๆ; ม.ล. อนงค์ นิลอุบล คุณหญิงวิจันทรา บุนนาค และศาสตราจารย์นายสัตวแพทย์ ดร. อรรณพ คุณาวงษ์กฤต ในฐานะที่ปรึกษา และผู้แทนผู้อุปถัมภ์ที่ได้ร่วมสืบค้นพระไตรปิฎก จปร. ในประเทศสวีเดน ญี่ปุ่น นอร์เวย์ ออสเตรเลีย และสหรัฐอเมริกา เป็นต้น, ประสิทธิ์ เสกสรรค์ เลขาธิการกองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ ในพระสังฆราชูปถัมภ์ฯ, วิทูร ทวีสกุลชัย กรรมการก่อตั้งและเหรัญญิกกองทุนฯ พร้อมด้วยอริยะ อ่วมอร่าม และดร. บูชา บูชาธรรม หัวหน้าฝ่ายเทคโนโลยีและคณะ ที่ร่วมดำเนินโครงการและควบคุมการจัดพิมพ์

ขอขอบพระคุณคณาจารย์จากสถาบันต่างๆ ที่ได้กรุณาให้คำปรึกษาและให้การสนับสนุนการพิมพ์พระไตรปิฎก ฉบับอนุรักษ์ดิจิทัล ดังมีรายนามดังต่อไปนี้ : ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร. กาญจนา เงารังษี มหาวิทยาลัยนเรศวร, ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร. อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, รองศาสตราจารย์ ดร. นิตยา กาญจนะวรรณ ภาควิชามนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง ที่ให้คำปรึกษาด้านภาษา; ศาสตราจารย์ ดร. เปี่ยมศักดิ์ เมนะเศวต คณบดีคณะวิทยาศาสตร์ และราชบัณฑิต, รองศาสตราจารย์พรทวี พึ่งรัศมี หัวหน้าภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางภาพถ่ายและเทคโนโลยีการพิมพ์, อาจารย์ธีระ ปิยคุณากร, รองศาสตราจารย์ ดร. อรัญ หาญสืบสาย, อาจารย์จุฬพงษ์ พานิชเกรียงไกร ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางภาพถ่ายและเทคโนโลยีทางการพิมพ์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่ให้คำปรึกษาเรื่องการพิมพ์ และนิสิตอาสาสมัครภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางภาพถ่ายและเทคโนโลยีทางการพิมพ์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่เป็นอาสาสมัครดำเนินการปรับปรุงข้อมูลทางภาพ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ รจิต วัฒนสินธุ์ คณะวิทยาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่สนับสนุนอุปกรณ์การถ่ายภาพดิจิทัล และศาสตราจารย์ มณีวรรณ กมลพัฒนะ คณะสัตวแพทย์ศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และราชบัณฑิต ที่สนับสนุนค่าใช้จ่ายในการถ่ายภาพ

ขอขอบคุณรองศาสตราจารย์ ดร. มานพ วงศ์สายสุวรรณ ภาควิชาวิศวกรรมไฟฟ้า และคณะ อาสาสมัครทั้งนิสิตเก่าและนิสิตปัจจุบันจากภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ตลอดจนผู้ร่วมงานในโครงการพระไตรปิฎกสากล ที่ได้สร้างฐานข้อมูลภาพพระไตรปิฎกอักษรสยามฉบับอนุรักษ์ การเขียนโปรแกรมเรียงพิมพ์ข้อมูลสื่อผสมต่างๆ และการจัดหน้าใหม่ทั้งหมด; ผู้ช่วยศาสตราจารย์อาวิน อินทรังษี ภาควิชามัณฑศิลป์ คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ที่ให้คำปรึกษาด้านศิลปกรรมพระไตรปิฎก พร้อมทั้งออกแบบปกและอักษรชุดเรียงพิมพ์อักษรสยาม

ขอขอบพระคุณผู้บัญชาการโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า พลโท ปริญญา สมสุวรรณ และพลตรี ณัทกร เกิดสุขผล ผู้อำนวยการส่วนการศึกษา โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า พร้อมด้วยคณาจารย์ กองวิชากฏหมายและสังคมศาสตร์ ส่วนการศึกษา โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าที่สนับสนุนการศึกษาค้นคว้าพระไตรปิฎก จุลจอมเกล้าบรมธัมมิกมหาราช อักษรสยาม เป็นเวลายาวนาน ถึง 10 ปี ระหว่าง พ.ศ. 2542-2552 รวมทั้งนักเรียนนายร้อยทุกคนที่ได้ให้ข้อคิดเห็นต่างๆ ในวิชาทหารกับการพัฒนา และ วิชาเทคโนโลยีภูมิปัญญาไทยสากล : ยุทธศาสตร์ความมั่นคงแห่งชาติ

ท้ายที่สุด ขอขอบพระคุณ พลเอก อภิชาต เพ็ญกิตติ ปลัดกระทรวงกลาโหม ที่กรุณาสนับสนุนการเผยแผ่ข้อมูลการสร้างพระไตรปิฎกอักษรสยาม แก่ข้าราชการกระทรวงกลาโหม และมอบหมายให้นักเรียนนายร้อย นักเรียนนายเรือ และนักเรียนนายเรืออากาศ พร้อมด้วย นายทหารชั้นผู้ใหญ่จากกองทัพไทย กองทัพบก กองทัพเรือ และกองทัพอากาศ เป็นผู้เข้าร่วมขบวนอัญเชิญพระไตรปิฎกอักษรสยาม ชุด 40 เล่ม จากกระทรวงกลาโหมเข้าสู่พิธีสมโภชพระไตรปิฎกอักษรสยาม ฉบับอนุรักษ์ดิจิทัล พ.ศ. 2552 น้อมถวายแด่สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ในวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2552 ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง เพื่อสืบทอดความสำคัญด้านยุทธศาสตร์ของการสร้างพระไตรปิฎกอักษรสยามโดยกระทรวงกลาโหมในสมัยรัชกาลที่ 5

การจัดพิมพ์พระไตรปิฎกปาฬิ จุลจอมเกล้าบรมธัมมิกมหาราช อักษรสยาม ฉบับอนุรักษ์ดิจิทัล ชุด 40 เล่ม ในปี พ.ศ. 2552 ได้รับการสนับสนุนจากกองทุนสนทนาธัมม์นำสุขฯ ในพระสังฆราชูปถัมภ์ฯ

กุศลและประโยชน์ประการใดที่สำเร็จจากการพิมพ์พระไตรปิฎก จปร. อักษรสยาม ฉบับอนุรักษ์ชุดนี้ ขอน้อมถวายเป็นพุทธบูชา และอุทิศถวายเป็นเครื่องสักการะสูงสุดแด่สมเด็จพระบูรพมหากษัตริย์พุทธมามกะไทย สถาบันอันทรงพระคุณอันประเสริฐที่ได้อนุรักษ์พระไตรปิฎกปาฬิ และสืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้

อนึ่ง เนื่องในการปรับปรุงและจัดพิมพ์ใหม่ พ.ศ. 2562 ผู้เขียนมีข้อบันทึกเพิ่มเติมว่าในปี พ.ศ. 2555 มูลนิธิพระไตรปิฎกสากลร่วมกับกระทรวงมหาดไทยได้จัดนิทรรศการพระไตรปิฎกโดยอัญเชิญต้นฉบับพระไตรปิฎก จปร.อักษรสยาม พ.ศ. 2436 และฉบับอนุรักษ์ดิจิทัล พ.ศ. 2554 มาตั้งแสดงถวายแด่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ซึ่งเสด็จฯ มาทรงเป็นประธานในงานฉลองครบครอบ 2600 ปีแห่งการตรัสรู้ พุทธชยันตี พ.ศ. 2555 โดยรัฐบาลจัดขึ้น ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง กรุงเทพมหานคร นับเป็นศิริมงคลหาที่สุดมิได้ และเป็นจุดเริ่มต้นให้เกิดการจัดพิมพ์เสียงปาฬิในพระไตรปิฎก เป็นฉบับสัชฌายะ (Sajjhāya Edition) โน้ตเสียงปาฬิ ชุด ส.ก. พ.ศ. 2559 และต้นฉบับปาฬิภาสา ชุด ภปร. พ.ศ. 2559 ผู้ที่สนใจสามารถสืบค้นได้ที่โครงการเสียงสัชฌายะในมูลนิธิพระไตรปิฎกสากล

พันเอก สุรธัช บุนนาค

หัวหน้าคณะศึกษาค้นคว้าพระไตรปิฎกฉบับจุลจอมเกล้าบรมธัมมิกมหาราช ร.ศ. 112 อักษรสยาม

กองวิชากฏหมายและสังคมศาสตร์ ส่วนการศึกษา โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า

พ.ศ. 2542-2554

นายกกองทุนสนทนาธัมม์นำสุข ท่านผู้หญิง ม.ล. มณีรัตน์ บุนนาค ในพระสังฆราชูปถัมภ์

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

พ.ศ. 2542-ปัจจุบัน (2562)